نهج البلاغه
حکمت 407
دادرسی عقل به انسان
معانی عقل و شناخت آن
تاریخ : 22 / 07 / 1403
👈 مطالب بیان شده در جلسه 👇👇
حکمت 407 نهج البلاغه وَ قَالَ (عليه السلام) :
مَا اسْتَوْدَعَ اللَّهُ امْرَأً عَقْلًا ،
إِلَّا اسْتَنْقَذَهُ بِهِ يَوْماً مَا
امیر المومنین ع : خداوند هيچ نوع عقلى را
به كسى نبخشيده جز اين كه روزى آن عقل
وى را نجات خواهد داد.
هر درك عاقلانه و خِرَدمَندى
و هوش و نقاط قوّت
روزى نجات بخش است
با چاره سازى عقل از فتنه و تباهى در دنيا
يا بوسيله طاعت و بندگى از گرفتارى آخرت
نجات پیدا می کند
به شرطی که پیروی از عقل داشته باشد
توجه : عقل ، شاخه هاى مختلفى دارد …
عقل امانت بزرگ الهی و
چراغ فروزان هدایت در میان خلق است
هر چيز چون فراوان شود ارزان مى شود ،
غير از عقل كه چون فزون شود گرانتر مى شود.
معانی عقل : فهم ، معرفت ، علم ،
قوّه و نیروی پذیرش علم ، تدبّر،
نیروی تشخیص حق از باطل و خیر از شر،
چهار واژه متقابل و متضادّ عقل :
جهالت ، سفاهت ، حماقت و جنون ،
( عاقل < > جاهل ، سفیه ، احمق ، مجنون )
تحف العقول ص ٥٤ رسولُ الله صلى الله عليه و آله – لَمّا قيلَ في رَجُلٍ نَصرانِيٍّ لَهُ بَيانٌ و وَقارٌ وهَيبَةٌ
رسول خدا ص ( آن گاه كه در حضور او دربارۀ
مردى مسيحى كه از قدرت سخنورى
و وقار و هيبتى برخوردار بود ،
: ما أعقَلَ هذا النَّصرانِيَّ ! – : مَهْ ،
إنَّ العاقِلَ مَن وَحَّدَ اللّه وعَمِلَ بِطاعَتِهِ.
گفته شد : چه خردمند است اين مرد مسيحى ! ) فرمودند : خاموش ! همانا عاقل كسى است كه
خدا را يگانه بداند و طاعت او را به جاى آورد .
كافي ج 1 ص 11 الإمامِ الصّادقِ عليه السلام : قلتُ لهُ : مَا العقلُ ؟ قالَ : ما عُبِدَ بِهِ الرَّحمنُ وَاكتُسِبَ بِهِ الجِنانُ . شخصى مى‌گويد از امام صادق ع دربارۀ عقل
سؤال كردم ؟ حضرت فرمودند :
عقل آن چيزى است كه به وسيلۀ آن
خداى رحمان عبادت شود و بهشت به دست آيد.
قالَ : قُلتُ : فَالّذي كانَ في مُعاوِيَةَ ؟ فقالَ : تِلكَ النَّكراءُ ، تِلكَ الشَّيطَنَةُ ، وهِيَ شَبيهَةٌ بِالعَقلِ ولَيسَت بِالعَقلِ .
راوى مى‌گويد : گفتم : پس آنچه در معاويه بود چيست ؟ حضرت فرمود : آن نيرنگ است ، آن شيطنت است . آن شبيه عقل است ولى عقل نيست.
كنز الفوائد ج 1 ص 200 عنه عليه السلام :
هِمَّةُ العاقِلِ تَركُ الذُّنوبِ، وإصلاحُ العُيوبِ.
امام على عليه السلام : همّت عاقل
ترك گناهان
و برطرف كردن عيبهاست.