نهج البلاغه
حکمت 374
اقسام مردم نسبت به نهی از منکر
شرایط واجب شدن امر به معروف و نهی از منکر
یکشنبه شب 30 / 11 / 1401
مطالب بیان شده در جلسه بالا 👆👇
یکشنبه ها نهج البلاغه حکمت 374
وَ فِي كَلَامٍ آخَرَ لَهُ (علیه السلام) يَجْرِي هَذَا الْمَجْرَى:
امام ع در گفتار ديگرى در همين زمينه فرمود:
(( جلسه قبل : مراتب امر به معروف و نهی از منکر
1 = قلبی … 2 = زبانی … 3 = عملی …))
فَمِنْهُمُ الْمُنْكِرُ لِلْمُنْكَرِ بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ،
فَذَلِكَ الْمُسْتَكْمِلُ لِخِصَالِ الْخَيْرِ؛
گروهى از مردم با دست و زبان و قلب به مبارزه با منكرات
و انكار منكر برمى خيزند. آن ها تمام خصلت هاى نيك را
به طور كامل در خود جمع كرده اند.
وَ مِنْهُمُ الْمُنْكِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ التَّارِكُ بِيَدِهِ، فَذَلِكَ مُتَمَسِّكٌ بِخَصْلَتَيْنِ مِنْ خِصَالِ الْخَيْرِ وَ مُضَيِّعٌ خَصْلَةً؛
گروهى ديگر تنها با زبان و قلب به مبارزه برمى خيزند
اما با دست كارى انجام نمى دهند آن ها به دو خصلت از خصلت هاى نيك تمسك جسته اند و يكى را ضايع كرده اند.
وَ مِنْهُمُ الْمُنْكِرُ بِقَلْبِهِ وَ التَّارِكُ بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ، فَذَلِكَ الَّذِي ضَيَّعَ أَشْرَفَ الْخَصْلَتَيْنِ مِنَ الثَّلَاثِ وَ تَمَسَّكَ بِوَاحِدَةٍ؛
گروهى ديگر تنها با قلبشان نهى از منكر مى كنند
(و از آن بيزارند) ولى مبارزه با دست و زبان را ترك مى گويند اين گروه بهترين خصلت هاى از اين سه
را ترك گفته و تنها به يكى چنگ زده اند.
وَ مِنْهُمْ تَارِكٌ لِإِنْكَارِ الْمُنْكَرِ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ يَدِهِ، فَذَلِكَ مَيِّتُ الْأَحْيَاءِ.
گروهى ديگر نه با زبان نهى از منكر مى كنند
و نه با قلب و نه با دست، اين ها (در حقيقت) مردگانى در ميان زندگان هستند.
اقسام مردم نسبت به نهی از منکر 8 دسته
- به دل تنها + – –
- يا به زبان تنها + – –
- يا با دست تنها + – –
- يا با دل و زبان + + –
- يا با دل و دست + + –
- يا با زبان و دست + + –
- با قلب و زبان و دست + + +
- هیچ کدام ( مرده متحرّک ) – – –
ادامه حکمت 374
وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ كُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيِ عَنْ الْمُنْكَرِ، إِلَّا كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ؛
(بدانيد) تمام اعمال نيك و حتى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر همچون آب دهان است در برابر دريايى عميق و پهناور.
وَ إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ،
لَا يُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لَا يَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ؛
امر به معروف و نهى از منكر نه مرگ كسى را نزديك مى كند و نه از روزى كسى مى كاهد( اَجَل بموقع خود مى رسد و روزى كم و زياد نمى شود)
وَ أَفْضَلُ مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ.
(و بدانيد) از همه اين ها مهمتر سخن حقى است كه در برابر سلطان ستمگرى گفته شود ( و از مظلومى در مقابل آن ظالم دفاع گردد و سلطان را از ستمى باز داشته و بخير و نيكى وا دارد )
كافى ج 5 ص 55
امام باقر(عليه السلام) : إِنَّ الأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْى عَنِ الْمُنْكَرِ سَبِيلُ الأَنْبِياءِ وَ مِنْهاجُ الصُّلَحاءِ
امر به معروف و نهى از منكر راه انبيا
و طريق صالحان است،
فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِها تُقامُ الْفَرائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذاهِبُ
وَ تَحِلُّ الْمَكاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظالِمُ
دو فريضه بزرگ الهى است كه
بقيه فرائض با آن ها برپا مى شود، و به وسيله اين دو، راه ها امن مى گردد، و كسب و كار مردم حلال
و حقوق افراد تأمين مى شود
وَ تُعْمَرُ الأَرْضُ وَ ينْتَصَفُ مِنَ الأَعْداءِ وَ يسْتَقِيمُ الأَمْرُ;
و در سايه آن زمين ها آباد مى گردند، از دشمنان انتقام گرفته مى شود، و در پرتو آن همه كارها
روبه راه مى گردد
تهذيب الاحكام ج 6 ص 181 لاَ يزَالُ النَّاسُ بِخَير مَا أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى
پیامبر گرامی : مردم همواره در طريق خير و سعادت اند تا زمانى كه امر به معروف و نهى از منكر را
انجام مى دهند و تعاون بر نيكى و تقوا مى نمايند.
فَإِذَا لَمْ يفْعَلُوا ذَلِكَ نُزِعَتْ مِنْهُمُ الْبَرَكَاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْض وَ لَمْ يكُنْ لَهُمْ نَاصِرٌ فِى الاَرْضِ وَ لاَ فِى السَّمَاءِ زمانى كه اين ها ترك شود بركات الهى از آن ها قطع خواهد شد و بعضى بر بعض ديگر سلطه پيدا
مى كنند و ياورى در زمين و آسمان نخواهند داشت
شرایط واجب شدن امر به معروف و نهی از منکر
- معروف از واجبات و منکر از محرّمات باشد
- آمر و ناهی معروف و منکر را بشناسد
- احتمال تأثیر در شخص خلافکار بدهد
- خلافکار، قصد انجام منکر یا مشغول به انجام آن باشد
- در ارتکاب منکر یا ترک واجب، معذور نباشد
- سختی فوق‌العاده¬ای … نداشته باشد