حکمت 270 نهج البلاغه (علی محبی)

حکمت 270 نهج البلاغه:

1. سرنوشت زیور آلات کعبه
2. امیر المومنین علی ( علیه السلام ) از دیدگاه خلیفه دوم

✅ صبح یکشنبه 12 / 5 / 99

.
مطالب بیان شده در این جلسه :👆👇

نهج البلاغه حکمت 270

[گفتار حكيمانه] ۲۷۰ وَ رُوِيَ أَنَّهُ ذُكِرَ عِنْدَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فِي أَيَّامِهِ حَلْيُ الْكَعْبَةِ وَ كَثْرَتُهُ فَقَالَ قَوْمٌ لَوْ أَخَذْتَهُ فَجَهَّزْتَ بِهِ جُيُوشَ الْمُسْلِمِينَ كَانَ أَعْظَمَ لِلْأَجْرِ وَ مَا تَصْنَعُ الْكَعْبَةُ بِالْحَلْيِ
فَهَمَّ عُمَرُ بِذَلِكَ وَ سَأَلَ عَنْهُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام

روايت شده است كه در ايام خلافت عمر بن الخطاب، در حضور او از زيورهاى كعبه و كثرت آن سخن به ميان آمد. گروهى (به عمر) گفتند: اگر آن‌ها را مى‌گرفتى (و مى‌فروختى) و با آن، لشكرهاى مسلمين را مجهز مى‌ساختى، اجر آن بيشتر بود. كعبه چه احتياجى به اين زيورها دارد؟ به دنبال آن، عمر تصميم به اين كار گرفت و از اميرمؤمنان عليه السلام دراين‌باره سؤال كرد.

فقال عليه‌السلام : إنَّ الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله،
وَالْأَمْوَالُ أَرْبَعَةٌ: أَمْوَالُ الْمُسْلِمِينَ فَقَسَّمَهَا بَيْنَ الْوَرَثَةِ فِي الْفَرَائِضِ؛
وَ الْفَيْءُ فَقَسَّمَهُ عَلَى مُسْتَحِقِّيهِ؛
وَ الْخُمْسُ فَوَضَعَهُ اللّهُ حَيْثُ وَضَعَهُ؛
و الصَّدَقَاتُ فَجَعَلَهَا اللّهُ حَيْثُ جَعَلَهَا.

امام عليه السلام در پاسخ او فرمود:
اين قرآن بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد
در حالى كه چهار نوع مال وجود داشت:
اموال مسلمانان، كه آن‌ها را (طبق دستور قرآن) به‌عنوان ارث مطابق سهام خاص در ميان ورثه تقسيم فرمود،

و «فىء» (غنائمى كه از طريق جنگ يا غير جنگ به دست آمده بود) كه آن را بر مستحقانش تقسيم كرد،
و خمس، كه آن را در موارد خود قرار داد،
و صدقات (زكوات)، كه آن‌را در آن‌جا كه لازم بود مقرر داشت
(و در ميان مستحقانش تقسيم فرمود).

وَ كَانَ حَلْيُ الْكَعْبَةِ فِيهَا يَوْمَئِذٍ، فَتَرَكَهُ اللّهُ عَلَى حَالِهِ،
وَ لَمْ يَتْرُكْهُ نِسْيَاناً، وَ لَمْ يَخْفَ عَلَيْه مَكاناً،
فَأَقِرَّهُ حَيْثُ أَقَرَّهُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ.

و در آن زمان زيورهاى كعبه وجود داشت و خدا آن را بر همان حال باقى گذاشت (و حكم خاصى براى تقسيم آن بيان نكرد)
و اين امر نه از روى فراموشى بود و نه به دليل مخفى بودن مكان آن، بنابراين تو نيز آن را بر همان حال كه خدا و پيامبرش آن را قرار داده‌اند باقى بگذار (و از تصرف در آن صرف نظر كن).

فَقَالَ لَهُ عُمَرُ لَوْلاكَ لَافْتَضَحْنَا وَ تَرَكَ الْحَلْيَ بِحَالِهِ.
عمر (هنگامى كه گفتار امام عليه السلام را شنيد) عرض كرد: اگر تو نبودى رسوا مى‌شديم. و زيورهاى كعبه را به حال خود واگذاشت.

دربارۀ اموال شخصى،
حكم ارث به شكل مبسوط در سورۀ «نساء» آمده
و دربارۀ اموال عمومى

آيۀ ۴۱ سورۀ «انفال» «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ
وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ
إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ
يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»

آيۀ ۶۰ سورۀ «توبه» «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللّهِ
وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللّهِ وَ اللّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ»

آيۀ ۷ سورۀ «حشر» «ما أَفاءَ اللّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِياءِ مِنْكُمْ وَ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ»

مرحوم علامۀ امينى در جلد ششم الغدير در بحث «نوادر الاثر» آن‌ها را با ذكر مدارك دقيق از كتب اهل سنت آورده است.
تعبيراتى همانند آنچه در ذيل مى‌آيد: الغدير، ج ۶، ص ۴۶۲

1. «لَوْلا عَلِىٌّ لَضَلَّ عُمَرُ؛ اگر على نبود عمر گمراه مى‌شد».
2. «اللّهُمَّ لا تَبْقِنى لِمُعْضِلَةٍ لَيْسَ لَهَا ابْنُ أبي‌طالِبٍ؛ خدايا! هرگاه مشكلى پيش آيد كه على براى حل آن حضور نداشته باشد مرا باقى مگذار».
3. «لا أبْقانِىَ اللّهُ بِأرْضٍ لَسْتَ فِيها يا أبَا الْحَسَنِ؛ خدا مرا در سرزمينى زنده ندارد كه تو در آن نباشى».
4. «أعُوذُ بِاللّهِ مِنْ مُعْضِلَةٍ لا عَلِىٌّ بِها؛ به خدا پناه مى‌برم از اين‌كه مشكلى پيش آيد و على براى حل آن حضور نداشته باشد».
5. «عَجَزَتِ النِّساءُ أنْ تَلِدْنَ مِثْلَ عَلِىِّ بْنِ أبي‌طالِبٍ لَوْلا عَلِىٌّ لَهَلَكَ عُمَرُ؛
   مادران عاجزند از اين‌كه مثل على بن ابى‌طالب را بزايند، اگر على نبود عمر هلاك مى‌شد».
6. «يَابْنَ أبي‌طالبٍ ما زِلْتَ كاشِفُ كُلِّ شُبْهَةٍ وَمُوضِحُ كُلِّ حُكْمٍ؛ اى فرزند ابوطالب! تو همواره حل كنندۀ شبهات و واضح كنندۀ احكام بوده‌اى».
7. «رُدُّوا قَوْلَ عُمَرِ إلى عَلِىٍّ. لَوْلا عَلِىٌّ لَهَلَكَ عُمَرُ؛ سخن عمر را به على بازگردانيد (و به‌وسيلۀ او اصلاح كنيد) اگر على نبود عمر هلاك مى‌شد».

تعبيرات ديگرى نيز از اين قبيل هست كه همه با اسناد دقيق
از كتب اهل سنت ذكر شده است». الغدير، ج ۶، ص ۴۶۲